Ecee2 အေရးေပၚတားေဆး

(ကန္ေတာ့) 

Ecee2 ေဆးဆိုတာ Levonorgestrel ပါတဲ့ အေရးေပၚ ကိုယ္ဝန္တားေဆး ျဖစ္တယ္။ ျမန္မာ၊ အိႏၵိယနဲ႔ ဗီယက္နမ္ ႏိုင္ငံေတြမွာ ဒီနာမယ္နဲ႔ ေရာင္းတယ္။ အေမရိကားမွာ Morning-after pill အျပင္ Plan B, Plan B One-Step, Lo / Ovral, Cryselle, Orsythia, ella, Ogestrel, Low-Ogestrel-28, Myzilra,Falmina, Chateal, Kurvelo, CamreseLo, Low-Ogestrel-21, Lo / Ovral-28, Next Choice, Elinest, Amethia Lo, Ogestrel-28, Preven EC နာမည္ေတြလဲ အမ်ားၾကီးရွိတယ္။

Postcoital Contraception ဆိုတာ အေရးေပၚကိုယ္ဝန္တားေဆးကို ေခၚတာဘဲျဖစ္တယ္။ International Consortium for Emergency Contraception ဝက္ဆိုက္မွာ ေရးထားတဲ့ အေရးေပၚကိုယ္ဝန္တားေဆး အခ်က္အလက္မ်ား (ျမန္မာႏိုင္ငံ) ထဲမွာ ဒီလိုဖတ္ရတယ္။

•    Registered LNG-EC products မွတ္ပံုတင္ထားေသာေဆး အမ်ိဳးအမည္မ်ား = ECee2, Duet, Pill 72, Postinor, Postinor-2, Pregnon ေဆးလက္မွတ္ျဖင့္သာ ေရာင္းသည္။

•    အမ်ိဳးသမီးမ်ားသံုးစြဲမႈ ကိန္းဂဏန္းမရပါ။

•    အမ်ိဳးသမီးမ်ား ေဆးအေၾကာင္းသိရွိမႈ ကိန္းဂဏန္းမရပါ။

•    Registered UPA-EC products မွတ္ပံုတင္တားသည့္ေဆး မရွိေသး၊

•    Registered Mifepristone-EC Products: မွတ္ပံုတင္တားသည့္ေဆး မရွိေသး၊

•    ECPs ေဆးဝယ္ယူႏိုသင္သူ၏ အသက္ ကန္႔သတ္ခ်က္ ကိန္းဂဏန္းမရရွိႏိုင္၊

•    ဥပေဒစည္းကမ္းျဖင့္ Essential Medicines List မရွိမျဖစ္သံုးစြဲရန္ လိုအပ္ေသာ ေဆးစာရင္းထဲတြင္ ပါဝင္သည္။

ေဆးေသာက္နည္း

•    အတူေနျပီးေနာက္ ၇၂ နာရီအတြင္းမွာ ပဌမေဆး ၁ လံုးေသာက္ပါ။ ေနာက္ ၁၂ နာရီျခာရင္ ဒုတိယေဆး ၁ လံုး ေသာက္ပါ။

•    WHO ကေတာ့ ၁၂ဝ နာရီအတြင္းလဲေသာက္ႏိုင္တယ္လို႔ဆိုတယ္။ ၁ဝဝ% ေတာ့ မကာကြယ္ပါ။

•    ေဆးျပား ၂ ျပားလံုးကို တခါတည္းေသာက္တာအတြက္ ေလ့လာမႈလုပ္ေတာ့ ထိေရာက္မႈ မျခားနားတာ ေတြ႔ရတယ္။ ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳးလဲ သိပ္ေတာ့ မထူးလွပါ။

•    ၂ နာရီအတြင္း အန္တာဆိုရင္ ေဆးထပ္ေသာက္ရမယ္။ အန္တတ္သူေတြက အအန္ေပ်ာက္ေဆး တခုခုကို အေရးေပၚတားေဆး မေသာက္မီ ၁ နာရီ ၾကိဳတင္ေသာက္သင့္တယ္။

ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳးေတြ

•    သတိထားရမဲ့ Estrogen (အီစထိုဂ်င္) ေဟာ္မုန္း မပါဘူး။ ပ်ိဳ႕ခ်င္ (၅ဝ%)၊ အန္ခ်င္ (၂ဝ%)၊ ဗိုက္နာ၊ ရင္သားနာ၊ ေခါင္းကိုက္၊ ေခါင္းမူး၊ အားယုတ္။ ဒါေပမဲ့ ၾကာၾကာမျဖစ္ပါ။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ၂၄ နာရီအတြင္း ျဖစ္တယ္။ ေဆးေသာက္ျပီး ရာသီလာတာ ရက္လြဲႏိုင္တယ္။ ရက္ေစာႏိုင္တယ္။ မလာတာလဲ ျဖစ္တတ္တယ္။ မ်ားတာလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။

သတိထားစရာေတြ

•    လံုးဝဥသံု စိတ္ခ်ပါလို႔ေတာ့ အာမမခံပါ။ ၉၅% အထိ ကိုယ္ဝန္မရႏိုင္ပါ။ ေဆးေသာက္တာ ေနာက္က်လို႔ အဲလိုျဖစ္တာက မ်ားတယ္။

•    မေတာ္တဆ ကိုယ္ဝန္ရသြားရင္ သားအိမ္ျပင္ပ သေႏၶတည္ေန-မေန စစ္ရမယ္။ တကယ္ကိုယ္ဝန္ယူရင္ ကေလးကို ဘာမွ မထိခိုက္ေစပါ။

•    ကိုယ္ဝန္ရွိေနသူက အေရးေပၚ တားေဆးေသာက္မိသြားရင္ ကိုယ္ဝန္ကို ထိခိုက္မႈ ရွိတယ္ဆိုတယ္လို႔ အခိုင္အမာ မေျပာႏိုင္ပါ။ ကေလးမွာ ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္နဲ႔ ေမြးမယ္လို႔လဲ ေကာက္ခ်က္ မခ်ႏိုင္ပါ။

•    အေရးေပၚတားေဆးကို အေရးေပၚကလြဲရင္ မသံုးသင့္ပါ။ ခဏခဏသံုးလို႔ ဘာျဖစ္ႏိုင္သလဲဆိုတဲ့ ေလ့လာဆန္းစစ္မႈ မျပည့္စံုေသးပါ။

•    တလထဲမွာ တခါမကသံုးခ်င္သူဟာ IUD သားအိမ္ထဲပစၥည္းထည့္နည္း သံုးသင့္ပါတယ္။

•    ခဏခဏသံုးမိေပမဲ့ ကုိယ္ဝန္ကို ကာကြယ္မႈ ေပးပါတယ္။ ေနာင္ ကေလးမရတာလဲ မျဖစ္ပါ။ ရာႏွဳန္းအျပည့္ေတာ့ မဟုတ္တာကို သတိျပဳပါ။

•    အကာကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံမႈေတြကေန လိင္ကတဆင့္ကူးစက္ေရာဂါေတြရဘို႔နဲ႔ ကံရာမသင့္ရင္ မလိုခ်င္တဲ့ ကိုယ္ဝန္ ရႏိုင္ေျခရွိတာလဲ သိထားပါ။

•    ရာသီလာတာ ရက္လြဲႏိုင္တယ္။ ရက္ေစာႏိုင္တယ္။ မလာတာလဲ ျဖစ္တတ္တယ္။ မ်ားတာလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။

ေဆးကို သတိနဲ႔ သံုးရမဲ့သူေတြကေတာ့ ႏွလံုးေရာဂါရွိသူ၊ ႏွလံုး (စထုပ္) ရဘူးသူ၊ ရင္သား-ကင္ဆာ အရင္က ရွိခဲ့ဘူးသူ၊ ခဏခဏ ဒီေဆးမ်ိဳး သံုးေနသူ၊ ရာသီဆင္းရက္ ေနာက္က်ေနသူ၊ ကေလးႏို႔တိုက္ေနသူ သတိနဲ႔သာသံုးသင့္ၾကတယ္။

လံုးဝ မသံုးရမဲ့သူေတြကေတာ့ အသက္ ၁၆ ႏွစ္ေအာက္မိန္းကေလးေတြ ဘာျဖစ္မလဲဆိုတာ သုေတသန မျပည့္စံုေသးလို႔ မသံုးတာ ေကာင္းတယ္။ ရာသီမွန္း၊ ဘာမွန္းမသိ ေမြးလမ္းက ေသြးဆင္းေနသူ၊ အခု ရင္သား-ကင္ဆာ ျဖစ္ေနသူ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနသူ မသံုးရပါ။

ျမန္မာျပည္မွာလို သူမ်ားေတြဆီမွာ အေရးေပၚတားေဆးကို အေရးမေပၚဘဲသံုးတာ မမ်ားပါ။ ဒါေၾကာင့္ ဘာေတြ ျဖစ္မလဲဆိုတဲ့ သုေတသနသိပ္မမ်ားပါ။ ျမန္မာျပည္မွာလုပ္ရင္ေကာင္းမယ္။ ေသခ်ာတာက ရာသီရက္-လေတြ ေျပာင္းမယ္။ ေဟာ္မုန္းေတြ ေျပာင္းမယ္။ ေနာင္မွာ ကိုယ္ဝန္အတြက္ ဘာျဖစ္မလဲ မေျပာႏိုင္ပါ။ အလြယ္ရတာဘဲဆိုတဲ့ အသိစတ္ကေန ကိုယ့္ကိုယ္ကို အေပါ့စားျဖစ္ေစမယ္။ အတည္တက်ယူမဲ့အိမ္ေထာင္ေရးမွာ ထိခိုက္ေကာင္းထိခိုက္မယ္။ အဲလိုျဖစ္လို႔ ေမးတာေတြ မနည္းပါ။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ