Blood Pressure ေသြးဖိအားအေၾကာင္း

ေသြးတိုးအေၾကာင္းေမးသူေတြ-

၁။ ေသြးဖိအားနည္းလို႔ေမးသူေတြ ေသြးေပါင္ခ်ိန္လို႔ေရးတာ မမွန္ပါ။ ေသြးဖိအားလို႔ေရးရမယ္။ ဘီပီ လို႔လည္းေရးႏိုင္တယ္။ 

၂။ ေသြးဖိအားကိုေျပာတိုင္း အထက္ဂဏန္းနဲ႔ ေအာက္ဂဏန္းဆိုျပီး ၂ ခုလံုးေျပာရမယ္။ 

၃။ အထက္ဂဏန္း ေခၚမ်ားတာကိုအရင္ေျပာျပီး ေအာက္ဂဏန္းေခၚ နည္းတာကို ေနာက္မွေျပာရမယ္။

ေသြးဖိအားကို ဘာေတြကေနသက္ေရာက္သလဲ

အသက္ ၅၅ ႏွစ္ထက္ငယ္သူေတြထဲမွာ ေယာက္်ားေတြကပိုျပီး ေသြးဖိအားမ်ားတာေတြ႔ရတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ေသြးဆံုးျပီးေနာက္ တက္လာတာေတြ႔ရတယ္။ ေသြးတိုးေၾကာင့္ ဆက္ျဖစ္တဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါရသူေတြထဲမွာ အမ်ိဳးသမီးဦးေရက ပိုနည္းတာေတြ႔ရတယ္။ အဲလိုကြာျခားမႈေတြရွိေပမယ့္ ေသြးတိုးကို ကာကြယ္မႈနဲ႔ ကုသနည္းေတြမွာ ေယာက္်ားမိန္းမကြာျခားမႈမရွိပါ။ အသက္ၾကီးသူေတြနဲ႔ အသက္ ၅ဝ ေက်ာ္သူေတြမွာ ပံုမွန္ေသြးဖိအားရဲ႕ ေသြးဖိအား ဂဏန္းႏွစ္မ်ိဳးမွာ Systolic ေခၚ အထက္ဂဏန္းမ်ားျခင္းကေန ႏွလံုးေရာဂါကိုရေစတယ္။ အထက္ေသြးဖိအားလာရင္ ေသြးလႊတ္ေၾကာေလးေတြရဲ႕နံရံေတြတင္းမာလာေစတယ္။ Plaque ေခၚ အျပားလႊာ ျဖစ္လာေစႏိုင္တယ္။ အဲတာေၾကာင့္ ႏွလံုးေရာဂါနဲ႔ ေသြးေၾကာေရာဂါေတြျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ အရပ္ရွည္သူေတြမွာ ေသြးဖိအားပိုျမင့္ၾကတယ္။ ေသြးတိုးဟာ မိသားစုအလိုက္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။

ပံုမွန္ေသြးဖိအားနဲ႔ ႏွလံုးခုန္ႏွဳန္း

ႏွလံုးခုန္ႏွဳန္းမ်ားလာရင္ ကိုယ္ထဲကိုေသြးပိုျပီးစီးေလွ်ာက္ေစတယ္။ ဒါေပမယ့္ေသြးတိုးပိုျဖစ္ေစတာေတာ မေတြ႔ရပါ။ ေသြးေၾကာေလးေတြက အဆင္ေျပေအာင္လုပ္ေပးႏိုင္စြမ္းရွိတယ္။

ေသြးဖိအားတိုင္းနည္း

ေသြးဖိအားတိုင္းတယ္ဆိုတာ ေသြးလႊတ္ေၾကာနံရံေပၚမွာသက္ေရာက္ေနတဲ့ထိအားကိုတိုင္းတာျဖစ္တယ္။ ဂဏန္း ၂ မ်ိဳး ဖတ္ရတယ္။ ဥပမာ 120/80 mmHg ျဖစ္တယ္။ ေသြးတိုးရွိတယ္လို႔ေျပာဘို႔ရာ အဲဒီဂဏန္းတခုခုဟာ ပံုမွန္ထက္ ေက်ာ္တာကို ေခၚတယ္။

Systolic Pressure ဆစ္စတိုးလစ္ ေခၚ အထက္ဂဏန္းဆိုတာ ႏွလံုးညွစ္လိုက္စဥ္မွာ ေသြးလႊတ္ေၾကာေလးနံ႔ရံေပၚ သက္ေရာက္လာတဲ့ ဖိအားျဖစ္တယ္။ Diastolic Pressure ဒိုင္ယာစတိုးလစ္ ေခၚ ေအာက္ဂဏန္းဆိုတာ ႏွလံုးခုန္တာ တခါနဲ႔တခါၾကားမွာ ေသြးလႊတ္ေၾကာေလးေတြနံ႔ရံေပၚသက္ေရာက္လာတဲ့ ဖိအားျဖစ္တယ္။ ပံုမွန္ေသြးဖိအားဆိုတာ အထက္ဂဏန္း 110 ကေန 134 အထိနဲ႔ ေအာက္ဂဏန္း 75 ကေန 87 အထိရွိတာကိုေခၚတယ္။ အသက္အရ ကြဲျပားတယ္။

ေသြးဖိအား ပံုမွန္ျဖစ္ေနေအာင္ ဘယ္လိုထိန္းမလဲ

၁။ မွ်တတဲ့အစားအေသာက္

လတ္ဆတ္တဲ့အသီးေတြ၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ေတြ၊ ေဖြးျဖဴသြားေအာင္ခြ်တ္မထာထားတဲ့အေစ့အဆံ (ဆန္၊ ဂ်ံဳ၊ ေျပာင္း၊ ေျပာင္းဖူး၊ဘာလီ၊ အုတ္စပါး) ေတြ၊ နတ္ ေခၚ အေစ့အဆံ (သစ္ၾကားသီး၊ သီဟိုဠ္ေစ့၊ ဗာဒံေစ့) ေတြ၊ ငါး၊ ပဲသီးအမ်ိဳးမ်ိဳး စားသင့္တယ္။ ထရန္႔စ္ဖက္ ေခၚ ျပန္ေၾကာ္ဆီ၊ အမဲသား၊ ဆိတ္သား၊ သိုးသား၊ နည္းသင့္ ေရွာင္သင့္တယ္။ သၾကား နည္းသင့္တယ္။ ျပည့္ဝဆီမတည့္ပါ။

၂။ ဆားေလ်ာ့စားပါ

တေန႔မွာ ဆား (ဆိုဒီယမ္ဓါတ္) 1,500 mg ထက္မပိုသင့္။ လက္ဖက္ရည္ဇြန္းတဝက္ထက္ မပိုသင့္။

၃။ ကိုယ္လက္ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ပါ။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ေလ်ာ့ခ်ပါ၊ ထိန္းပါ။ စိတ္ကိုတည္ျငိမ္ေစပါ။ အရက္မသင့္။ ေဆးလိပ္ျဖတ္ပါ။

(က) Prehypertension ေသြးတိုးရွိေတာ့မယ္ဆိုတာ အထက္ဂဏန္း 130 ကေန 146 အထိနဲ႔ ေအာက္ဂဏန္း 85 ကေန 91 အထိရွိတာကိုေခၚတယ္။

(ခ) Stage 1 Hypertension ေသြးတိုး အဆင့္ (၁)

အထက္ဂဏန္း 140 ကေန 153 အထိနဲ႔ ေအာက္ဂဏန္း 90 ကေန 96 အထိကိုေခၚတယ္။ စိတ္ဖိအားမ်ားျခင္းနဲ႔ အစားအေသာက္က်န္းမာေရးနဲ႔မညီညြတ္လို႔ျဖစ္တယ္။ ကုသမႈစရေတာ့မယ္။ အထက္မွာေရးျပထားတဲ့ မွားယြင္းေနတဲ့ လူေနမႈပံုစံျပင္ဘို႔လိုလာျပီ။

(ဂ) Stage 2 Hypertension ေသြးတိုး အဆင့္ (၂)

အထက္ဂဏန္း 160 နဲ႔ ေအာက္ဂဏန္း 100 အထက္ရွိတာကိုေခၚတယ္။ ခ်က္ခ်င္းကုသမႈလိုတယ္။

ေသြးတိုးေရာဂါလကၡဏာမ်ား

ေသြးတိုး အဆင့္ (၁) မွာ ေသြးတိုးေရာဂါလကၡဏာေတြ မခံစားရေလာက္ေသးပါ။ (၂)ေရာက္ရင္ ဒါေတြခံစားရႏိုင္တယ္။ ေခါင္းကိုက္၊ ႏွာေခါင္းေသြးယို၊ အသက္ရွဴမဝ။ အဲလိုလကၡဏာေတြ မခံစားရေပမယ့္ ေသြးလႊတ္ေၾကာေလးေတြ ထိခိုက္ ပ်က္စီးလာေနျပီ။ heart disease ႏွလံုးေရာဂါ၊ heart attack ႏွလံုးအတက္နဲ႔ stroke ဆထုပ္ ေခၚ ေလျဖတ္တာ ျဖစ္လာႏိုင္တဲ့အႏၲရာယ္ရွိေနျပီ။

ေသြးတိုးရျခင္းအေၾကာင္းရင္းမ်ား

အမ်ားအားျဖင့္ ဘာလို႔ေသြးတိုးသလဲ ရွာမေတြ႔ပါ။ အသက္ရလာတာနဲ႔ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ေသြးၾကာေလးေတြမွာ အဆီဓါတ္ေတြလာစုေနမယ္။ အထက္မွာေရးထားတဲ့ မွားယြင္းတဲ့လူေနမႈပံုစံေၾကာင့္ အသက္အရျဖစ္တာထက္ပိုတဲံ မေကာင္းက်ိဳးဆက္ေတြျဖစ္လာေစတယ္။ လည္ပင္းၾကီးေရာဂါ၊ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါနဲ႔ sleep apnea ေခၚ အိပ္ေရးမဝျခင္းေတြကေန ပိုဆိုးေစႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕ေဆးေတြကေနလည္းဆိုးေစႏိုင္တယ္။ ဥပမာ အေအးမိအတြက္ ေသာက္ေဆးေတြနဲ႔ အနာအကိုက္က္သာေဆးေတြ။

ေသြးတိုးကို ဘယ္လိုကုသမလဲ

အသက္ဘယ္အရြယ္မွာ ေသြးတိုးျဖစ္ျဖစ္ ကုသရတာ အတူတူျဖစ္တယ္။ ေသြးဖိအားမ်ားလြန္းသူေတြကို ကုသရာမွာ ျပင္းျပင္းထန္ထန္လုပ္ရတယ္။

ကိုယ္ပိုင္ေသြးဖိအားတိုင္းေနပါ။ လည္ပင္းၾကီးေရာဂါ၊ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါနဲ႔ sleep apnea ေခၚ အိပ္ေရးမဝျခင္းေတြရွိရင္ ကုသပါ။ ဆရာဝန္ကိုပံုမွန္ျပသေနပါ။ ေသြးက်ေဆးညႊန္ၾကားတဲ့အတိုင္းေသာက္ေနပါ။ က်န္းမာေရးနဲ႔ညီညြတ္တဲ့ အစားအေသာက္သာ စားေသာက္ပါ။ ဆား၊ ေဆးလိပ္၊ အရက္၊ ထရန္႔စ္ဖက္ေတြ ေရွာင္ပါ။ ပိုဆက္ဆီယမ္ ၾကြယ္ဝတဲ့ အာလူး၊ ငွက္ေပ်ာသီး၊ ေထာပတ္သီး၊ ကန္စြန္းဥ၊ အစိမ္းရင့္ေရာက္အရြက္ေတြစားေပးပါ။ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈလုပ္ပါ။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ေလ်ာ့ခ်ပါ။ ထိန္းပါ။ စိတ္တည္ျငိမ္ေအာင္ထိန္းနည္းေရြးလုပ္ပါ။ တရားထိုင္နည္း၊ ေရာဂနည္း၊ အသက္ရွဴေလ့က်င့္ခန္း၊ ေအရိုးဗစ္၊ သင့္ေတာ္တဲ့အားကစားနည္း။ ေသြးတိုးက်ေဆးေတြကို ဆရာဝန္ညႊန္တဲ့အတိုင္း ေသာက္ေနပါ။ ေဘးထြက္သက္ေရာက္မႈေတြေၾကာင့္ ေဆးေျပာင္းဘို႔လိုရင္ ဆရာဝန္ေျပာပါ။

ေသြးက်ေဆးအမ်ိဳးမ်ိဳး

• ACE inhibitors

• Aldosterone antagonists

• Alpha blockers

• Alpha-beta blockers

• Angiotensin II receptor blockers (ARBs)

• Beta blockers

• Renin inhibitors

• Thiazide diuretics

• Vasodilators

ေသြးတိုးကိုကုသေနရင္း Hypotension ေသြးဖိအားနည္းတာကိုလည္းသိထားပါ။ အထက္ဂဏန္း 90 နဲ႔ ေအာက္ဂဏန္း 60 ထက္မနည္းသင့္ပါ။ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ႏိုင္သလဲ။ Anaphylaxis ေရွာ့ခ္ရျခင္း၊ ေသြးယို၊ ေသြးသြန္ျခင္း၊ ေရဓါတ္ဆား ဓါတ္ခမ္းေျခာက္ျခင္း၊ ႏွလံုးေရာဂါတခုခုျဖစ္ျခင္း၊ သၾကားဓါတ္နည္းသြားျခင္း။ diuretics ေခၚ ဆီးသြားေစတဲ့ ေဆးေတြ၊ alpha blockers, beta blockers ေသြးက်ေဆးေတြ။ တခ်ိဳ႕စိတ္က်ေရာဂါေဆးေတြ။ ပန္းေသပန္းညွိဳး ေဆးေတြကေနလည္းျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ဗီတာမင္ဘီ-၁၂ နဲ႔ ေဖါလစ္အက္စစ္ နည္းရင္လည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ကိုယ္ဝန္၊ ေသြးထဲပိုးဝင္ျခင္း၊ လည္ပင္းၾကီးေရာဂါေတြကေနလည္း ျဖစ္တတ္တယ္။

ေသြးဖိအားနည္းရင္ ဒါေတြခံစားရႏိုင္တယ္။ မ်က္စိၾကည့္မေကာင္း၊ ေခါင္းမူး၊ ေမာပန္း၊ ေခါင္းထဲေပါ့ေန၊ ပ်ိဳ႕၊ သတိလစ္ခ်င္။ သတိလစ္။ Shock ျဖစ္ရင္ လက္ေကာက္ဝတ္ေသြးခုန္တာ စမ္းရခက္မယ္။ စမ္းမရျဖစ္မယ္။ ႏွလံုးခုန္တာျမန္မယ္။ ကိုယ္ကေအးစက္လာမယ္။ စိတ္မၾကည္လင္ျဖစ္မယ္။ အသက္ရွဴတာတိမ္ျပီးေႏွးမယ္။ အဲလိုျဖစ္သူကို ေရ-အရည္ မ်ားမ်ားတိုက္ရမယ္။ သြင္းေပးရမယ္။ သင့္ေတာ္တဲ့အစားအေသာက္စားေစရမယ္။ အဲလိုအခ်ိန္မွာ ဆားလိုမယ္။

ေသြးတိုးသက္သာေအာင္ ငန္-ခ်ိဳ-ဆီ ေရွာင္။ ေဆးအျမဲေဆာင္။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ