PR at glance ပီအာ သို႔မဟုတ္ ရွံဳးလဲႏိုင္ရမယ္

ေရးထာတာက ၇-၄-၂၀၁၅ ေန႔ကတည္းက။ အခုတခါ အလားအလာရွိလာျပန္ျပီ။ ၂၀၁၅ တုန္းက အဆို ရွံုးသြားသူေတြကို စစ္ေကာင္စီမွာ ေနရာေပးထားတယ္။ NLD တပါတီတည္းက အျပတ္ႏိုင္လည္း တပါတီတည္းကေန အစိုးရဖြဲ႔မရေအာင္ အသစ္တဖန္ လုပ္လာႏိုင္တယ္။ ဗခမက မအလ က သမတ လုပ္လို႔ရေအာင္ အၾကံသစ္ထုတ္တာျဖစ္တယ္။ ေလ့လာေရးစာတခုအျဖစ္ ထပ္မံတင္ျပပါတယ္။

၁။ နိဒါန္း

၂။ ပီအာ စနစ္အမ်ိဳးမ်ိဳး

၃။ ပီအာ စနစ္ကို ၾကိဳက္သူေတြအေျပာနဲ႔ မၾကိဳက္သူေတြအေျပာ

၄။ ပီအာ ႏိုင္ငံေရးကြက္

၅။ ပီအာ ႏိုင္ငံေရးအလားအလာ

၆။ ပီအာ စနစ္သံုးေနတဲ့ႏိုင္ငံမ်ားစာရင္း

၇။ နိဂံုး

၁။ နိဒါန္း

ကေမာၻဒီးယားမွာ ႏိုင္ငံေရးအေျပာင္းအလဲရ့ဲ အစပိုင္းလို႔ သတ္မွတ္ႏိုင္တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲကို ၂ဝဝ၃ မွာ က်င္းပေတာ့ ႏိုင္ငံတကာ ေရြးေကာက္ပြဲေလ့လာသူမ်ားအဖြဲ႔ ကာတာ ေဖါင္ေဒးရွင္း နဲ႔အတူ လုိက္ပါခဲ့ရဘူးတယ္။ မဲေပးတဲ့ရက္မွာ မဲရံုေတြကို တခုျပီးတခုသြားၾကည့္ျပီး၊ မဲေရတြက္တာလဲ ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ၾကတယ္။ ႏိုင္တဲ့သူကို ခ်က္ခ်င္းဆိုသလို သိရေပမဲ့ ပီအာ စနစ္ရွိေနလို႔ မဲအမ်ားဆံုးရသူတိုင္းက အမတ္မျဖစ္ေသးဘူး။ တြက္တာခ်က္တာေတြ လုပ္ရေသးတယ္။ ဟြန္ဆန္ ဟာ အဲဒီအခ်ိန္ကတည္းက ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ျဖစ္ေနတာ အခုထိပါ။ သင့္ခယူး ပီအာ။

ပီအာ ဆိုတဲ့ Proportional Representation System ဆိုတာ အခ်ိဳးက်နည္းနဲ႔ လႊတ္ေတာ္မွာ အမတ္ျဖစ္ခြင့္ျပဳတဲ့စနစ္ ျဖစ္တယ္။ ပီအာ စနစ္ရဲ႕ အေျခခံစဥ္းစားခ်က္ကေတာ့ မညီမွ်မႈေတြကို နည္းေစဘို႔၊ ပါတီမ်ားမ်ားကို ႏိုင္ငံေရးျဖစ္စဥ္ (ဥပေဒျပဳေရး) မွာ ပါေစခ်င္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ပါတီတခုကေန မဲစုစုေပါင္းရဲ႕ ၄ဝ% ရတယ္ဆိုရင္ အမတ္ေနရာလဲ ၄ဝ% ရေစမယ္။ ၁ဝ% သာရတဲ့ ပါတီကလဲ ၁ဝ% ရမယ္။ ဒါေပမဲ့ မဲအေရအတြက္ အနည္းဆံုးကို ၃%၊ ၄% နဲ႔ ၅% စသျဖင့္  သတ္မွတ္ထားတယ္။ တခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာ ၂% နဲ႔ မဲဆႏၵနယ္ေသးရင္ ၁၄% လဲရွိတယ္။

၂။ ပီအာ စနစ္အမ်ိဳးမ်ိဳး

(က) Party list PR system ပါတီစာရင္းပီအာစနစ္ = မဲေပးသူေတြက ပါတီကိုေရြးရတယ္။ ပါတီေတြကေန အမတ္ေလာင္း ဦးစားေပးသတ္မွတ္ေပးရတယ္။ အင္အားၾကီးပါတီ ၂ ခုၾကား ျပိဳင္ရတာ မ်ားတယ္။ ပါတီငယ္ေတြက မၾကိဳက္ၾကပါ။

(ခ)Single Transferable Vote system (STV-PR) = တျပည္လံုးအတြက္နဲ႔ ေဒသတြက္ေရာထားတယ္။ ပါတီေတြကေန ကိုယ္စားလွယ္စာရင္းကို အစီအစဥ္လိုက္ေပးရတယ္။ မဲေပးသူေတြကေန အမတ္ေလာင္းေတြကို အဆင့္သတ္မွတ္ေပးရတယ္။ ဒီမိုကေရစီပိုက်တယ္လို႔လဲ ေျပာၾကတယ္။ မဲအေလအလြင့္ နည္းေစမယ္။ ၾသစေၾတးလ် ေအာက္လႊတ္ေတာ္၊ သီးျခားနယ္ေျမေတြ၊ ျမိဳ႕ေတာ္နဲ႔ တက္စေမးနီးယားမွာ သံုးတဲ့ ဒီနည္းကို Hare–Clark လို႔ေခၚတယ္။ တျခားလႊတ္ေတာ္ေတြမွာလဲ STV ေပမဲ့ နည္းကြဲလြဲတယ္။

Party list PR system ပါတီစာရင္းပီအာစနစ္မွာ သံုးမ်ိဳးရွိတယ္။

(၁) Closed Party List အပိတ္ပါတီစနစ္ကို အသံုးမ်ားတယ္။ မဲေပးသူေတြေန ပါတီကေပးထားသူေတြထဲက ၾကိဳက္သူကို မဲေပးမယ္။ ပါတီက အခ်ိဳးက်ရအေရအတြက္အရ အမတ္ရမယ္။ ႏိုင္ငံေရးပါတီက အမတ္ေလာင္းနာမည္ေတြကို အမွတ္စဥ္လိုက္ ေရြးေပးထားရတယ္။ မဲစာရြက္မွာ ႏိုင္ငံေရးပါတီအမည္ပါမယ္။ ပါတီသေကၤတပါမယ္။ ပါတီေခါင္းေဆာင္ ဓါတ္ပံုပါမယ္။ ဒါေပမဲ့ ျဖစ္လာမဲ့အမတ္ဆိုတာမပါဘူး။ ဥပမာ ၁ဝ၆ ေနရာရွိတဲ့ ကေနဒါ၊ အြန္ေတးရို မွာဆိုပါစို႔။ မဲစုစုပါင္းရဲ႕ ၂၅% ရတဲ့ လစ္ဘရယ္ ပါတီက ၂၆႕၅ ေနရာရမယ္။ ဝ႕၉% ရတဲ့ ကြန္ျမဴနစ္ ပါတီက ဝ႕၉၅၄ ေနရာရမယ္။

(၂) Open Party List အဖြင့္ပါတီစာရင္းစနစ္မွာ မဲစာရင္အရွည္ၾကီးထဲမယ္ ပါတီတိုင္းက အမတ္ေလာင္းေတြကို ေရးေပးတားတယ္။ စာမ်က္ႏွာ ၁ဝ-၁၅ အထိရွိမယ္။ မဲေပးသူေပါင္း ၁ သန္းရွိတယ္ဆိုပါစို႔။ ကြန္ဆာေဗးတစ္ ပါတီက ၂၅ဝဝဝဝ ရတယ္ဆိုရင္ ၂၆႕၅ ေနရာရမယ္။ အဖြင့္နည္းကို အေနာက္ဥေရာပမွာ အေတာ္မ်ားမ်ားသံုးတယ္။ မဲေပးသူေတြအေနနဲ႔ သူတို႔ၾကိဳက္တဲ့ပါတီလဲ ေရြးႏိုင္တယ္။ အဲသည္ပါတီထဲက ၾကိဳက္တဲ့အမတ္ကိုလဲ ေရြးခြင့္ရွိတယ္။

(၃) Mixed Member Proportional representation (MMP) အေရာစနစ္ကို နယူးဇီလန္မွာသံုးတယ္။ မဲေပးသူေတြက မဲ ၂ ခုစီ ေပးရမယ္။ အမတ္ေလာင္းအတြက္တမဲနဲ႔ ပါတီအတြက္တမဲ။ မဲအမ်ားဆံုးရတဲ့ အမတ္ေလာင္းက အမတ္ျဖစ္မယ္။ ဒါေပမဲ့ ပါတီေတြအတြက္ ခ်န္ထားေပးရတာရွိလို႔ ႏိုင္တိုင္းလဲ အမတ္မျဖစ္ႏိုင္ပါ။

တသီးပုဂၢလအမတ္နဲ႔ ပီအာစနစ္

ပီအာ စနစ္မွာ တသီးပုဂၢလအမတ္လဲအေရြးခံႏိုင္တယ္။ List PR system စာရင္းပီအာ စနစ္ဆိုရင္ေတာ့ မရပါ။ STV ဆိုရင္ရတယ္။ ဒီနည္းက အမတ္ေလာင္းကို ဗဟိုျပဳလို႔ျဖစ္တယ္။ ဥပမာ အိုင္ယာလန္သမတႏိုင္ငံမွာ လုပ္တယ္။ တသီးပုဂၢလအမတ္တေယာက္ကို တပါတီသေဘာ ဆက္ဆံရတယ္။

၃။ ပီအာစနစ္ကို ၾကိဳက္သူေတြအေျပာနဲ႔ မၾကိဳက္သူေတြအေျပာ

• ပီအာ စနစ္ကေန ပါတီငယ္ေလးေတြနဲ႔ တသီးပုဂၢလအတြက္ တပမ္းသာေစမယ္၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီၾကီးနဲ႔၊ ပါတီ တခုခုကေန ၾကီးစိုးမႈ နည္းေစမယ္လို႔ ဆိုတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကေမာၻဒီးယားမွာ အဲဒီကတည္းက ဟြန္ဆန္ ရ့ဲပါတီ CPP ကသာ အခုထိ အာဏာရေနတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ တိုင္းရင္သားႏိုင္ငံေရးပါတီေတြက ကန္႔ကြက္ေနၾကပါတယ္။

• ပီအာ မွာ အစြန္းေရာက္ပါတီေတြက ၾကီးစိုးေစႏိုင္တယ္။ ဥပမာ ၾသစၾတီးယား ၂ဝဝဝ ေရြးေကာက္ပြဲၾကည့္ပါ။

• ႏိုင္ငံေရးမတည္ျငိမ္မႈျဖစ္စရာ အလားအလာမ်ားတယ္။ ဥပမာ အီတလီမွာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၄ဝ အတြင္းမွာ ပါလီမန္ကို (၇) ၾကိမ္ ဖ်က္သိမ္းခဲ့ရတယ္။

• ၁၉၉ဝ အေရွ႕ဂ်ာမဏီမွာ တပါတီတခုက အမတ္ေလာင္းဟာ ေထာက္လွမ္းေရးသတင္းေပးျဖစ္ေနတာကို မဲမေပးခင္ ၄ ရက္အလိုမွာသိလို႔ ပါတီကသူ႔ကိုျဖဳတ္လိုက္ေပမဲ့ မဲေပးသူေတြက အဲဒီပါတီကိုသာမဲေပးၾကရတယ္။

• ညြန္႔ေပါင္းအစိုးရေတြျဖစ္ေစမယ္။ ညြန္႔ေပါင္းအစိုးရေတြမွာ ဥပေဒျပဳဘို႔အဟန္႔အတားေတြျဖစ္ေပၚေစႏိုင္တယ္။ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြ ေႏွးေကြးတယ္။ အေျပာင္းအလဲလုပ္တဲ့ကာလမ်ိဳးမွာ လူေတြက ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ၾကီးေနတာမို႔ ေမွ်ာ္လင့္တာေတြျဖစ္မလာႏိုင္လို႔ အစိုးရျပဳတ္က်ႏိုင္တဲ့ အႏၲရာယ္ရွိတယ္။

• လႊတ္ေတာ္အမတ္ကို ႏိုင္ငံေရးပါတီကေနသာ ဆံုးျဖတ္ရလို႔ ပါတီေခါင္းေဆာင္ေတြက ရွိသင့္တာထက္ ပိုျပီး အေရးပါလာေစမယ္။ ပါတီေခါင္းေဆာင္ေတြက အာဏာရွင္ဆန္လာမယ္။ ပါတီတြင္း အားျပိဳင္မႈေတြျဖစ္ေစမယ္။

• တျခားနည္းနဲ႔သာေရြးရင္ မႏိုင္ေလာက္တဲ့လူမ်ိဳးကို အမတ္ျဖစ္လာေအာင္ လုပ္နည္းလဲျဖစ္တယ္။

• အမတ္ဟာ မဲေပးသူလူထုကိုကိုယ္စားျပဳသူဆိုတာထက္ ႏိုင္ငံေရးပါတီကိုသာ သစၥာခံရတဲ့သေဘာ ျဖစ္ေနတယ္။

• ပါတီငယ္ေလးေတြကေန မညီမွ်တဲ့ပါဝါရေစႏိုင္တယ္။ လူနည္းစုပါတီေလးေတြမွာ အစိုးရအေပၚ ဗီတိုအာဏာ ရထားသလိုျဖစ္ေနမယ္။

• ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြ ေဖါင္းပြမယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ ပီအာ ဆိုတာ အိပ္မက္ေတာင္ မမက္ဘူးခင္ ၁၉၈၉ မွာ ပါတီေတြ မွတ္ပံုတင္ၾကေတာ့ ၂၃၅ ပါတီအထိရွိခဲ့တယ္။ စစ္အစိုးရကေန ပါတီေတြ မ်ားမ်ားဖြဲ႔ေစေအာင္ ဓါတ္ဆီနဲ႔ တယ္လီဖုန္း ခြဲတမ္းထုတ္ေပးတယ္။ အခုလဲ ဘာေပးမယ္၊ ဘာေပမယ္ ၾကားေနရျပန္ပါျပီ။ ပီအာ ပါေရာလိုက္ရင္ ေဖါင္းပြယံုမက ပုတ္ပြမလားဘဲ။

• သည္းေျခၾကိဳက္လိုက္ေျပာေဟာတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီေလးေတြက အေရးပါတဲ့ေနရာ ေရာက္လာတတ္တယ္။ ဥပမာ အစၥေရးမွာ ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္ပါတီေနရာရခဲ့တာမ်ိဳး။ အီတလီမွာလဲ ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္ပါတီနဲ႔ ေပါင္းဖြဲ႔ရတာမ်ိဳး။

• ဒီမိုကေရစီေျပာင္းကာစႏိုင္ငံေတြမွာ ပုဂၢိဳလ္ေရးဦးစားေပးမႈတို႔ လူမ်ိဳးစုဦးစားေပးမႈေတြက ေနရာဝင္ယူတာမ်ိဳး ၾကံဳတတ္တယ္။ ျမန္မာျပည္မွာလဲ ကိုးကြယ္ရာဘာသာတခု အမ်ားစုရွိတဲ့ေနရာကေန အႏိုင္ရတဲ့ ဘာသာေရး အစြန္းေရာက္ပါတီက အစိုးရထဲမွာပါလာႏိုင္တယ္။

• အစြန္းေရာက္ဆိုတာ လက္်ာ၊ လက္ဝဲ၊ အစြန္းေရာက္ေတြလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဝိုင္မာဂ်ာမဏီ ပ်က္သုဥ္းခဲ့ရတာ ဒါေၾကာင့္လို႔ သံုးသပ္တယ္။

• မဲေပးသူေတြက အစိုးရကိုမၾကိဳက္လို႔ျဖစ္ျဖစ္၊ အမတ္ကိုမၾကိဳက္လို႔ျဖစ္ျဖစ္ ျဖဳတ္ခ်ဘို႔ခက္ခဲေစမယ္။ ဥပမာ ဂ်ာမဏီက ဖရီး ဒီမိုကရက္တစ္ ပါတီဟာ ၁၉၄၉ ကေန ၁၉၉၈ အတြင္း အစိုးရထဲမွာ ၈ ၾကိမ္ ပါေနႏိုင္ခဲ့တယ္။ သူတို႔တကယ္မဲရတာက ၁၂% သာရွိတယ္။

• မဲဆႏၵနယ္ေျမၾကီးမွသာ ပီအာ လုပ္လို႔ မဲမသမာမႈနည္းေစမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ညစ္တယ္ဆိုတာက အာဏာရပါတီနဲ႔ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ေတြကသာ လုပ္ပါတယ္။ ၂ဝ၁ဝ မွာ NLD နဲ႔ တိုင္းရင္းသား ပါတီေတြက ေရြးေကာက္ပြဲမဝင္ၾကတာေတာင္မွ ၾကိဳတင္မဲနဲ႔ ႏိုင္ေအာင္လုပ္ခဲ့တယ္။ ၂ဝ၁၂ ၾကားျဖတ္မွာ ဖေယာင္းသုတ္ဘို႔ လုပ္ေသးတယ္။ ၂ဝ၁၅ မွာ ပီအာနည္းနဲ႔လုပ္လာတာ ျဖစ္မယ္။

• အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္မွာ အဆိုတင္တဲ့ဘက္က အမတ္ကိုေဒသခံျဖစ္ဘို႔လို႔ေျပာေပမဲ့ ပီအာမွာ အမတ္ဆိုတာ ဘယ္ကလာမယ္ဆိုတာ မေသခ်ာပါ။ ဥပမာ အိႏၵိယအထက္လႊတ္ေတာ္မွာ မၾကာခင္က ႏုတ္ထြက္သြားတဲ့ ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ ေဒါက္တာမန္မိုဟန္ဆင္း ဟာ အာသန္ (အာဆမ္) ျပည္နယ္မွာ အေရြးခံတယ္။ ဆင္း က ဆစ္ခ္ လူမ်ိဳးျဖစ္ျပီး၊ ေဒလီမွာသာ ေနပါတယ္။ မဲဆႏၵနယ္နဲ႔ မိုင္ ၁ဝဝဝ ေဝးတယ္။

• မဲေပးသူ မ်ားေစခ်င္လို႔လဲဆိုပါတယ္။ မဲေပးသူနည္းတဲ့ ယူေက နဲ႔ ယူအက္စ္ တို႔မွာ အႏိုင္ရပါတီတခုဟာ မဲဆႏၵရွင္ေတြရ့ဲ ၂ဝ-၂၅% ေလာက္ရရင္ ျဖစ္ေနတယ္။ ကေနဒါမွာ ၄ဝ% ေလာက္သာရွိတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ တပါတီစနစ္တံုးကျဖစ္ျဖစ္၊ စစ္အစိုးရကေန က်င္းပတာျဖစ္ျဖစ္၊ ျပည္လံုးကြ်တ္ဆႏၵခံယူပြဲေတြမွာျဖစ္ျဖစ္၊ ၂ဝ၁ဝ နဲ႔ ၂ဝ၁၂ ေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာျဖစ္ျဖစ္၊ မဲေပးသူမ်ားပါတယ္။ ေကာ္မရွင္ကေန ဘိုးဘိုးေအာင္ လုပ္လိုက္လို႔ ၂ဝဝ၇ ျပည္လံုးကြ်တ္ဆႏၵခံယူပြဲမွာ ၁ဝ၂% ေတာင္မွ မဲရံုတခုမွာ ေထာက္ခံပါသတဲ့။

၄။ ပီအာ ႏိုင္ငံေရးကြက္

ပီအာ အေၾကာင္းကို တျခားလူေတြမေျပာနဲ႔ ႏိုင္ငံေရးထဲကလူေတြေတာင္မွ နားလည္တဲ့သူ နည္းေသးတယ္။ ေလ့လာမႈ ဆိုတာလဲ ဘယ္ေခါင္းစဥ္မွာမဆို မကုန္ႏိုင္ဘူး။ ေရးေန၊ ေျပာေနသူေတြလဲ (ကြ်န္ေတာ္အပါအဝင္) အကုန္သိၾကတာ မဟုတ္ပါ။ ျမန္မာျပည္မွာ ဘယ္လိုဆိုတာ ထြက္မလာေသးလို႔ ေျပာမရေသးဘူး။

ႏိုင္ငံေရးလိုတြက္ရင္ေတာ့ အကြက္ ေတြကို ျမင္ပါမယ္။ ဘာေၾကာင့္ ပီအာကိုလုပ္ခ်င္လာၾကသလဲ။ ဘာ့ေၾကာင့္ သည္အခ်ိန္ၾကမွ လုပ္ခ်င္လာရသလဲ။ သည့္ေနာက္က အကြက္ ေစ့ေဆာ္ခ်က္ကဘာလဲ။ ၂ဝ၁၂ ၾကားျဖတ္ျပီးမွ ပီအာ အသံစထြက္တယ္။ NLD လႊတ္ေတာ္ထဲေရာက္လာလို႔မဟုတ္လား။ NLD ကို ကန္႔သတ္ခ်င္လို႔မဟုတ္လား။ ၂ဝဝ၈ ဖြဲ႔စည္းပံုနဲ႔ ေဒၚစုကို ကန္႔သတ္ထားျပီးျပီ။ အခု ပါတီကို ကန္႔သတ္ခ်င္ေနတာမဟုတ္လား။ ဖြဲ႔စည္းပံုျပင္ေရးနဲ႔ လူေတြ အလုုပ္မ်ားေနခ်ိန္၊ ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္အယူအဆကုိ ရန္ျဖစ္ေနၾကခ်ိန္၊ ၂ဝ၁၅ နီးလာခ်ိန္၊ လက္ရွိအစိုးရရ့ဲ ဟန္းနီးမြန္း ကာလ ကုန္ဆံုးခ်ိန္မွာ ပီအာ ကိုတင္တာမဟုတ္လား။ ပီအာမဟုတ္လဲ တျခားဟာ ရွာတင္မွာလား။ ဒီလို လုပ္လို႔ ပီအာမွာ ေကာင္းတာေတြရွိတာေတာင္မွ လူၾကိဳက္နည္းေတာ့မယ္။ ဆိုရွယ္လစ္လဲ အဲလိုနဲ႔ နာမည္ပ်က္ေစခဲ့ျပီးျပီ။

အႏိုင္ရပါတီဟာ သူတို႔ရွံဳးမွာစိုးလို႔ ေရြးေကာက္ပြဲစနစ္တခုေျပာင္းတတ္သလို၊ အလားအလာရွိတဲ့ အတိုက္အခံပါတီကို အားနည္းေစေအာင္လဲ နည္းေျပာင္းတတ္တယ္။ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေျပာရရင္ အတြက္နဲ႔အကြက္နဲ႔ လုပ္ေနတာမို႔ ဖဲကစား သလိုဘဲ။ ဖဲကစားနည္းကြ်မ္းက်င္သူနဲ႔ ဖဲလိမ္တတ္သူသာ ႏိုင္တယ္။ လုပ္ေနပံုက တကယ့္ေၾကးစားဖဲသမားနဲ႔တူတယ္။ ေကာ္မရွင္က ဖဲဒိုင္။ ျမန္မာျပည္ဟာ မသာအိမ္ မဟုတ္ပါ။ ရိုးရိုးက်င့္ ျမင္ျမင့္ၾကံၾကေစခ်င္ပါတယ္။

၅။ ပီအာ ႏိုင္ငံေရးအလားအလာ

ပီအာ စနစ္က်င့္သုံးဖုိ႔အတည္ျပဳလုိက္လို႔ ႏိုင္ငံေရးအေျပာင္းအလဲအထိ ျဖစ္စရာေတာ့ မရွိေလာက္ပါ။ လက္ရွိႏိုင္ငံေရး ျဖစ္တဲ့ အာဏာရထားသူကသာ ဆက္လက္ ၾကီးစိုး၊ ခ်ဳပ္ကိုင္၊ ခ်ယ္လွယ္ေရးကို ပီအာ ကေန လားရာမေျပာင္းလဲေစပါ။ ဒါေပမဲ့ အာဏာရကို ပီအာ ကေန က်ားကန္ေပးဘို႔ရာ က်ားအသစ္ ေတြ ေမြးေနတာသာ ျဖစ္တယ္။ စြမ္းအားရွင္ တို႔၊ အစိုးရပိုင္မီဒိယာတို႔စတဲ့ ေဒါက္တိုင္ ဆိုတာေတြကရိုးသြားျပီ။ (ပမညတ) ကေန ဦးေနဝင္းကို က်ားကန္ေပးျပီး၊ ေနရာရသေလာက္ ဝင္ယူဘို႔လုပ္ခဲ့တယ္။ အလံနီေတြကလဲ (နဝတ/နအဖ) ကို အဲလိုလုပ္ေပးခဲ့တယ္။ ကေန႔ေတာ့ အလံေရာင္အမ်ိဳးမ်ိဳးေတြ ျမင္ေနရျပီ။ က်ားေပါက္စေတြ ဆိုတာလဲ အေမြးရမခက္ပါ။ က်ားစာေၾကြးရင္ရတယ္။ က်ားေလွာင္အိမ္ ရွိရင္ျဖစ္တယ္။

၁၉၉ဝ မွာ NLD ရ့ဲ အဓိကျပိဳင္ဘက္ (တစည) ကေန ႏိုင္လဲႏိုင္ရမယ္၊ ရွံဳးလဲႏိုင္ရမယ္ လို႔ ေၾကြးေၾကာ္ခဲ့တယ္။ လာမဲ့ ၂ဝ၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အႏိုင္ယူထားသူေတြက ဆက္ႏိုင္ေအာင္လုပ္ဘို႔ ပီအာကို စမ္းသပ္တာျဖစ္တယ္။ ၂ဝ၁၂ မွာ အရွံဳးၾကီးရွံဳးခဲ့သူေတြက ႏိုင္ေအာင္လုပ္ဘို႔ ျပည္ခိုင္ျဖိဳးနဲ႔ လက္တြဲမယ္။ တိုင္းရင္းသားႏိုင္ငံေရးပါတီေတြကေတာ့ NLD လိုဘဲ ရွံဳးကာမွရွံဳးေရာ သမိုင္းမွာ အမဲစြန္းခံၾကမွာမဟုတ္ပါ။

၆။ ပီအာ စနစ္သံုးေနတဲ့ ႏိုင္ငံမ်ားစာရင္း

1. အယ္ေဘးနီးယား Party list

2. အယ္ဂ်ီးရီးယား Party list

3. အင္ဂိုလာ Party list

4. ၾသစေၾတးလ် ဆီးနိတ္ Single Transferable Vote

5. ၾသစၾတီးယား Party list အနည္းဆံုးမဲ ၄%၊

6. အာဂ်င္တီးနား Party list

7. အာရူးဘား Party list

8. ဘယ္လဂ်ီယမ္ Party list အနည္းဆံုးမဲ ၅%၊

9. ဗိုလီဗီးယား Mixed member proportional

10. ေဘာ့စ္နီးယား ဟက္ဇာဂိုဘီးနား Party list

11. ဘရာဇီး Party list

12. ဘူလ္ေဂးရီးယား Party list အနည္းဆံုးမဲ ၄%၊

13. ဘာကီနာဖါဆို Party list

14. ဘာရြန္ဒီ Party list

15. ကေမာၻဒီးယား Party list

16. ကိပ္ ဗာဒီ Party list

17. ကိုလမ္ဘီယာ Party list

18. ေကာ္စတာရီကာ Party list

19. ခရိုေယးရွား Party list ၅% အနည္းဆံုးမဲ

20. ကာရာကာအို Party list

21. ဆိုက္ပရပ္စ္ Party list

22. ခ်က္ Party list အနည္းဆံုးမဲ ၅%၊

23. ကြန္ဂို Mixed member proportional

24. ဒိန္းမတ္ Party list

25. ဒိုမီနီကန္ Party list

26. အီေကြတိုရီယယ္ ဂီနိ Party list

27. အက္စတိုးနီးယား Party list အနည္းဆံုးမဲ ၅%၊

28. ဖင္လန္ Party list

29. ဂ်ာမဏီ Mixed member proportional, အနည္းဆံုးမဲ ၅%၊ (ခရိုင္ ၃%)၊

30. ဂီနီဘစ္ေဆာ Party list

31. ဂိုင္ယာနာ Party list

32. ေဟာင္ေကာင္ Party list

33. ဟန္ေဂရီ Mixed member proportional

34. အိုက္စလန္ Party list

35. အိႏၵိယ (အထက္လႊတ္ေတာ္) Single Transferable Vote by State Legislatures

36. အင္ဒိုနီးရွား Party list

37. အီရတ္ Party list

38. အိုင္ယာလန္ Single Transferable Vote (For Dáil only)

39. အစၥေရး Party list အနည္းဆံုးမဲ ၂%၊

40. အီတလီ Party list အနည္းဆံုးမဲ ၄%၊

41. ဂ်ပန္ Mixed member proportional

42. လတ္ဗီးယား Party list အနည္းဆံုးမဲ ၅%၊

43. လီဆိုသို Mixed member proportional

44. လိုက္ေဘးရီးယား Party list

45. လီခ်န္စတိုင္း Party list အနည္းဆံုးမဲ ၈%၊

46. လစ္သူေယးနီးယား Party list

47. လူဇင္ဘတ္ Party list

48. မက္ဆီဒိုးနီးယား Party list

49. ေမာ္လတာ Single Transferable Vote

50. မက္ဆီကုိ Mixed member proportional

51. ေမာ္လ္ဒိုဗာ Party list

52. မြန္တီေနဂရိုး Party list

53. ေမာ္ရိုက္ု Party list အနည္းဆံုးမဲ ၆%၊

54. နမီးဘီးယား Party list

55. နီေပါ Party list

56. နယ္သာလန္ Party list

57. နယူး ကယ္လီဒိုးနီးယား Party list

58. နယူးဇီလန္ Mixed member proportional, အနည္းဆံုးမဲ ၅%၊

59. ႏိုက္ကာရာဂြါ Party list

60. ေျမာက္အိုင္ယာလန္ Single Transferable Vote

61. ေနာ္ေဝ Party list

62. ပါရာေဂြး Party list

63. ပီရူး Party list

64. ပိုလန္ Party list အနည္းဆံုးမဲ ၅%၊

65. ေပၚတူကီ Party list

66. ရိုေမးနီးယား Mixed member proportional, အနည္းဆံုးမဲ  ၅%၊

67. ရုရွား Party list အနည္းဆံုးမဲ ၇%၊

68. ဆန္ မာရီႏို Party list

69. ဆယ ေတာ္မီ ႏွင့္ ပရင္စပယ္ Party list

70. ဆားဗီးယား Party list

71. စိန္႔ မာတင္ Party list

72. ဆလိုေဗးကီးယား Party list အနည္းဆံုးမဲ ၅%၊

73. ဆလိုေဗးနီးယား Party list အနည္းဆံုးမဲ ၄%၊

74. ေတာင္အာဖရိက Party list

75. ေတာင္ကိုရီးယား Mixed member proportional, အနည္းဆံုးမဲ ၃% (ခရိုင္ ၅%) ၊

76. စပိန္ Party list ေသးတဲ့မဲဆႏၵနယ္ေတြမွာ အနည္းဆံုးမဲ ၃%၊

77. သီရိလကၤာ Party list

78. ဆူရီနမ္ Party list

79. ဆြီဒင္ Party list တျပည္လံုး၊ အနည္းဆံုးမဲ ၄%၊ (ခရိုင္ ၁၂%)၊

80. ဆြစ္ဇာလန္ Party list

81. တိုင္ဝမ္ Mixed member proportional

82. ထိုင္း Mixed member proportional

83. က်ဴနီးရွား Party list

84. တူရကီ Party list အနည္းဆံုးမဲ ၁ဝ%၊

85. ယူရူေဂြး Party list

86. ဗင္နီဇြဲလား Mixed member proportional

87. ေဝါလစ္ႏွင့္ ဖူက်ဴနာ Party list

၇။ နိဂံုး

တျခားႏိုင္ငံေတြမွာက်င့္သံုးေနတာေတြကိုၾကည့္ျပီး မွတ္ခ်က္ေပးတာေလးေတြ ဖတ္ရပါတယ္။ ေနာ္ေဝမွာေတာ့ ႏိုင္ငံေရး တည္ျငိမ္တယ္။ နယူးဇီလန္မွာက ဒီမိုကေရစီက်တယ္ စသျဖင့္။ ျမန္မာျပည္ဟာ ဝန္ရိုးစြန္းေတြနဲ႔ ေဝးလြန္းပါတယ္။

ခ်ဳပ္လိုက္ရင္ လက္ရွိစနစ္နဲ႔လုပ္လို႔ ပါတီငယ္ေတြဟာ ႏိုင္တဲ့အမတ္အေရအတြက္ နည္းေပမဲ့ ပီအာ စနစ္ အရေတာ့ အမတ္ဦးေရ ပိုရႏိုင္တယ္။ ဥပမာ ၁၉၉ဝ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ပီအာ စနစ္သာရွိခဲ့ရင္ တစည က အမတ္ဦးေရ ဒုတိယ အမ်ားဆံုးရမယ္။ အဲဒီတံုးက ပီအာ မဟုတ္လို႔ တစည က စတုတၳေနရာသာရတယ္။ (နဝတ) သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲမွာ အဲလိုတြက္ခ်က္ျပခဲ့ေသးတယ္။ တနည္းအားျဖင့္ မဲစုစုေပါင္းရဲ႕ ၂၅% ရတဲ့ ပါတီဟာ ကာခ်ဳပ္ လိုဘဲ အမတ္ ၂၅% ခန္႔ႏိုင္တာ ပီအာ ျဖစ္ပါတယ္။

အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္မွာ ပီအာ အဆိုတင္သူက လက္ရွိေရြးေကာက္ပြဲစနစ္ဟာ ၉၁ ဌာနအုပ္ခ်ဳပ္ေရးကတည္းက ႏိုင္သူ အကုန္ယူစနစ္ ျဖစ္ေနတယ္တဲ့။ ကြ်န္ေတာ့္အျမင္က ၁၉၉ဝ မွာ အကုန္ႏိုင္သူက အရွံဳးေပးခဲ့ရတယ္။ ဒိုင္စားသြားတယ္။ ဝင္မျပိဳင္သူက အႏိုင္ယူလိုက္တယ္။ အခုလုပ္ေနတာဟာ အကုန္ယူခ်င္သူက အႏိုင္ယူဘို႔ရာ ပီအာ နဲ႔ၾကိဳးစားေနတာသာ ျဖစ္ပါတယ္။

ျဖည့္စြက္ခ်က္။ ဒီစာေရးျပီးေနာက္မွာ မဆလ တျဖစ္လဲ တစည ပါတီက ၁၉၉ဝ ေရြးေကာက္ပြဲကိုကိုးကားျပီး ပီအာ ကိုလိုလားေၾကာင္းေျပာတယ္။ ကိုယ့္အတြက္ကိုသာၾကည့္တာ ပီအာ လို႔ေျပာပါရေစ။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ

၇-၄-၂၀၁၅

၁၀-၂-၂၀၂၀