Appendicitis treatment with Antibiotics အူအတက်ရောင်တာ မခွဲဘဲရသလား

၁။ ဆရာ လူနာက ကျွန်မရဲ့ အမပါ အသက် ၃၀ အိမ်ထောင်ရှိ အမျိုးသမီးပါ ကိုယ်ဝန် ၇ ပါတ်ပါ အရင်က အူအတက် နာဖူးပါတယ် အဲ့ဒီ့တုန်းက စားဆေးနဲ့ပျောက်ခဲ့ပါတယ် အခု ကိုယ်ဝန် ၇ ပါတ််ထဲမှာမှ အူအတက်ဘက်က ပြန်နာ လာလို ့ultrasound ဒီနေ့သွားရိုက်ပါတဟ် ဆရာ အဖြေမှာ အူအတက်က 4.5 cm ရှည်နေတယ်လို ့ပြောပါတယ် ဆရာဝန်က စားဆေးပေးလိုက်ပါတယ် ဒီတရက်စာ သောက်လို ့ကုန်ပါပြီ ဆက်စားဖို ့ပြောပါတယ် လူနာက ကလေး ထိခိုက်မှာ စိုးရိမ်နေပါတယ်ဆရာ ကလေးကြီးထွားလာရင်ရော အူအတက်ကို ပိုစိုးရိမ်လာရမလားဆရာ နောက်ပြီး အ့အတွက် ဆေးသောက်တာ ကိုယ်ဝန်ထိ ခိုက်နိုင်မလားဆရာ မခွဲစိတ်ချင်လို ့ပါရှင့် ကျေးဇူးပြု ပြီး ဖြေပေးပါဦးနော် ဆရာရှင့်

၂။ ဆရာ ကျွန်မ အူအတက်ခွဲထားတာ ၃ ပတ် ရှိပြီ။ မန်းရေထွက်နေတုန်းပဲဆရာ။ flumix တနေ့ ၃ ကြိမ် သောက်တယ်ဆရာ။ အကြံပေးပါအုံးဆရာရှင်။ ကျေးဇူးတင်ပါတယ်ရှင်။

အူအတက် ရောင်တယ်ဆိုတာ အဆင့် အမျိုးမျိုးရှိတယ်။

ပဌမတမျိုး Acute Appendicitis ရုတ်တရက် ရောင်ခြင်း

• ချက်ချင်း ဗိုက်နာမယ်၊ နာတာကလဲ မခံမရပ်နိုင်အောင် နာမယ်၊ နာတဲ့နေရာက ဗိုက် အောက်ပိုင်း၊ ညာဘက် ဒေါင့်နေရာမှာ တိတိကျကျ နာမယ်။ လမ်းေလျှောက်ရင် ခါးမတ်ပြီး မလျှောက်နိုင်ဘူး။

• ဆရာဝန်က (၁) အူအတက်ရှိတဲ့ သတ်သတ်မှတ်မှတ် နေရာကို ဖိရင် လူနာမှာ ပိုနာလာတယ်။ (၂) အူအတက် ရှိရာ နာတဲ့နေရာ အောက်တည့်တည့်ကို ဖိထားရင်း ဆတ်ကနည်း ဖိထားတဲ့လက်ကို လွှတ်လိုက်တဲ့အခါ တချက် ထပ်နာလိမ့်မယ်။ (၃) ဗိုက်အောက်ပိုင်း ဘယ်ဘက် (ပြောင်းပြန် နေရာ) ကို ဖိပြီး ညာဘက်ဆီ တွန်းကြည့်ရင် အူအတက်ရှိတဲ့နေရာမှာ နာလာမယ်။

• အဖျား နည်းနည်းကနေ များများအထိ တက်နေမယ်။ တချို့ အန်မယ်။

• အထဲမှာ အူအတက်က ရောင်နေလိမ့်မယ်။ ရောင်တယ်ဆိုတာ ဖေါင်းနေမယ်၊ နီနေမယ်။ မန်းရည်လေးတွေ ထွက်လာနေမယ်။

• ဒီအဆင့်တွေ့ရင် ချက်ချင်း နေ့နေ့ ညည ခွဲစိတ်ကုသရမယ်။

ဒုတိယတမျိုး Appendiceal abscess အူအတက် ပြည်တည်ခြင်း

• မခွဲဘဲ နေရင် ပိုဆိုးလာနိုင်တယ်။

• အူအတက်က ရောင်ရာကနေ ပြည်တည်လာမယ်။

• အူအတက် ဗိုက်ထဲမှာ ပေါက်ထွက်လို့ အရေးပေါ် ခွဲစိတ်ကုသရမယ်။

တတိယတမျိုး Chronic Appendicitis or Appedicular lump ရက်ရှည် ဒါမှမဟုတ် အစိုင်အခဲဖြစ်ခြင်း

• တကယ်လို့ ပြည်မတည်ဘဲ၊ ဆေးတွေဘာတွေ သောက်လို့၊ ပိုးကလဲ အပြင်းစား မဟုတ်လို့၊ လူနာကလဲ ကိုယ်ခံ ကျန်းမာရေး ကောင်းလို့ဆိုရင် သက်သာလာမယ်။ ဒါပေမဲ့ စိတ်မချရသေးဘူး။

• ဆရာဝန်ကနေ စောစာကအတိုင်း စမ်းသပ်ရင် သိပ်ကြီးမနာဘူး။ ဒါပေမဲ့ အူအတက်ရှိရာမှာ အစိုင်အခဲလို စမ်းတွေ့မယ်။ သူ့ကို ဖိကြည့်ရင်တော့ နာပေမဲ့ သိပ်အနာကြီး မဟုတ်ဘူး။ အဖျားလဲ ကျနေနိုင်တယ်။

• ဒီအဆင့်တွေ့ရင် မခွဲသေးဘဲ ဆေးပေးမယ်။ ၃ လလောက်နေရင် အေးအေးဆေးဆေး ခွဲစိတ်ထုတ်ပြစ်ရမယ်။

နောက်ပြီး နေရာကတော့ အူအတက်ဖြစ်ပေမဲ့ တခြားအင်္ဂါတွေမှာ ရောဂါရတာလဲ ဖြစ်တယ်။ ဥပမာ အမျိုးသမီးဆိုရင် သားအိမ် ညာဘက်ပြွန်ရောင်တာ၊ သံကောင်၊ အူမကြီးရောင်တာ၊ အူထဲကို အူတိုးဝင်တာ၊ တခြားရှာပါးတာတွေ ဖြစ်နိုင်တယ်။

Complications of appendicitis အူအတက်ရောင်တာ ဘာဆက်ဖြစ်နိုင်သလဲ -

• အများဆုံးဖြစ်နိုင်တာက Perforation ပေါက်ထွက်တာပါ။ အူအတက်ရောင်လို့ စပြီးနာတဲ့နောက် ၃၆ နာရီအကြာမှာ လူနာ ၁၅% က ပေါက်ထွက်နိုင်တယ်။

• Peri-appendiceal abscess ပြည်တည်နာ ဖြစ်နိုင်တယ်။

• Diffuse peritonitis ဗိုက်အတွင်းဖုံးအလွှာ ရောင်နိုင်တယ်။

• အဖြစ်နည်းတဲ့ နောက်ဆက်တွဲ ရောဂါကတော့ Obstruction of the intestine အူပိတ်ဆို့တာ ဖြစ်တယ်။

• ကြောက်စရာကောင်းတာက Sepsis ရောဂါပိုးတွေ သွေးထဲရောက်တာ ဖြစ်တယ်။

ဆွီဒင် သုတေသနတခုအရ -

• အသက် ၁၅-၅၀ နှစ်အရွယ် ယောက်ျား ၂၅၂ ယောက်ကို လေ့လာထားတယ်။ ရောင်တယ်၊ နာတယ်ဆိုသူတွေကိုသာ လေ့လာတာ ဖြစ်တယ်။ ပေါက်ထွက်သူမပါဘူး။ ပိုးသေဆေးကို အကြောထဲ ၂ ရက်သွင်းပေးပြီး ပါးစပ်ကနေ ၁၀ ရက် ဆက်သောက်စေတယ်။ ၂၄ နာရီအတွင်း ဆေးကနေ မနိုင်ရင် ခွဲစိတ်ရတယ်။

• အနည်းငယ် နဲ့ အသင့်အတင့် အူအတက်ရောင်သူတွေကို ပဋိဇီဝဆေးပေးရင် ပေါက်ထွက်သွားတာ နည်းတယ်။ ဘယ် % က မခွဲဘဲနေလို့ရသလဲ ပြောဘို့ခက်တယ်။ ပြန်ဖြစ်-မဖြစ်လဲ ပြောမရဘူး။

• ၁၅ ယောက် (၁၂%) ဟာ ဆေးပေးနည်း တခုထဲနဲ့မရဘူး။ ခွဲစိတ်ပေးလိုက်ရတယ်။

• ခွဲတော့ ၅% က ပေါက်ထွက်တဲ့ အဆင့်ရှိနေတာ တွေ့ရတယ်။ ဒါ့ကြောင့် ၂၄ နာရီစောင့်တာ ပိုမဆိုးဘူး။

• ၈၈% က မခွဲရဘဲ သက်သာကြတယ်။ ဒါ့ကြောင့် အနည်းငယ် နဲ့ အသင့်အတင့် အူအတက်ရောင်သူတွေကို ဆေးပေးကုသတာ ထိရောက်မှု ကောင်းတယ်။ နောက် ၅ နှစ်ကြာတော့ ၂၄% ဟာ ပြန်ဖြစ်တယ်။ တနှစ်အတွင်းဖြစ်ကြသူက ပိုများတယ်။ ပြန်ဖြစ်သူတွေကို ခွဲစိတ်ကုသရမယ်။

• သုတေသနကို ချုပ်ကြည့်ရင် အနည်းငယ် နဲ့ အသင့်အတင့် အူအတက်ရောင်သူတွေကို ခွဲစိတ်ဘို့ မလုပ်ချင်သူ၊ အခွဲမခံနိုင်သူ၊ ခွဲမပေးနိုင်တဲ့နေရာ ဆိုရင် ပိုးသေဆေး ပေးတာဟာ ကျေနပ်စရာနည်း ဖြစ်တယ်။

• World Journal Surgery မှာ ၂၇-၂၀၀၆ နေ့က ထုတ်ပြန် ရေးသားချက် ဖြစ်ပါတယ်။ (ယောက်ျား-မိန်းမ ဒီရောဂါမှာ ကွာစရာမရှိပါ။)

ပြင်သစ်သုတေသနတခုအရ -

• ပဋိဇီဝဆေး ၂ မျိုးတွဲ (Amoxicillin + Clavulanic acid) ပေးတာဟာ Uncomplicated acute appendicitis ပြဿနာမကြီးတဲ့ အူအတက်ရောင် ရောဂါအတွက် ကောင်းတယ်။

• ပြင်သစ် ဆေးတက္ကသိုလ်-ဆေးရုံ ၆ ခုက အသက် ၁၈ နှစ်အထေက် လူနာ ၂၄၃ ယောက်ကို စမ်းသပ်တာဖြစ်တယ်။

• လူနာတဝက်ကို Amoxicillin + Clavulanic acid (3 g/day) ၈ ရက်ပေးတယ်။ ကျန်တဲ့ တဝက်ကို Emergency appendicectomy အရေးပေါ် ခွဲစိတ်မှု လုပ်ပေးတယ်။ ဆေးကုနည်းတွေ လုပ်ပြီးနောက် ရက် ၃ဝ အကြာမှာ Peritonitis ဗိုက်အတွင်းလွှာရောင်သလား၊ မရောင်ဘူးလား၊ ဆန်းစစ်တယ်။

• ဆေးချည်းပေးထားသူထဲက ၈% မှာ ဗိုက်အတွင်းလွှာ ရောင်ပြီး ခွဲစိတ်ပေးသူထဲက ၂% မှာ ဗိုက်အတွင်းလွှာ ရောင်တယ်။

• ခွဲစိတ်ပေးသူတွေထဲက ၁၈% မှာ စောစာက CT-scan assessment လုပ်ထားပေမဲ့ မထင်မှတ်ဘဲ ရှုတ်ထွေးတဲ့ အူအတက်ရောင်တာနဲ့ ဗိုက်အတွင်းလွှာ ရောင်တာပါ တွေ့ရတယ်။

• ဆေးချည်းပေးထားသူတွေထဲက ၁၂% ကို ခွဲစိတ်ပေးလိုက်ရတယ်။

• မခွဲရသေးသူထဲက ၂၆% မှာ တလ နဲ့ တနှစ်အတွင်း ပြန်ဖြစ်ကြတယ်။

• သုတေသနကို ချုပ်ကြည့်ရင် Acute uncomplicated appendicitis ချက်ချင်းဖြစ်၊ ပြဿနာလဲမပါ၊ အူအတက်ရောင်တာအတွက် Emergency appendicectomy အရေးပေါ် ခွဲစိတ်ကုသခြင်းဟာ အကောင်းဆုံးဖြစ်ပါတယ်။

• ၅-၅-၂၀၁၁ Lancet မှာ ထုတ်ပြန် ရေးသားချက် ဖြစ်ပါတယ်။

ဒုတိယမေးသူ အခုရေးပြတဲ့အထဲက ဘာနဲ့ အနီးစပ်ဆုံးလဲ။ ဘယ်အဆင့်လဲ။ အဖျားနဲ့ အနာကိုကြည့်ရင် မှန်းလို့ရတယ်။ ၄ ရက်အထိ နေနိုင်ရင် အူအတက် ပေါက်ထွက်တာ ပြည်တည်နေတာ မဟုတ်နိုင်တော့ဘူး။ လူနာကို မစမ်းရပေမဲ့ ဒုတိယအမျိုး နဲ့ တတိယအမျိုးကို သံသယရှိတယ်။ ပဋိဇီဝဆေး ထိုးရမယ်။ သောက်ရင်လဲရတယ်။ အစားအသောက် လုံးဝဆင်ခြင်ပါ။ အမာမစားရ။ ထမင်း-ခေါက်ဆွဲ မစားရ။ ရေ-အရည် ကိုသာသောက်ပြီး D/W + D/S (ဒရစ်) သွင်းရမယ်။ တနေ့ ၃-၄ လုံးသွင်းရမယ်။ ဆေးမဟုတ်ပါ။ ပါးစပ်က မစားရလို့ အားနည်းတာ ကာမိဘို့သာ ဖြစ်တယ်။ သက်သာလာမှ ဆန်ပြုတ် စတာမျိုး သောက်ရမယ်။ ဝမ်းနုတ်ဆေး မသောက်ရ။ မသက်သာရင် ခွဲသာခွဲပါ။ ကိုယ်ဝန်ပါတွဲရှိနေသူကို စမ်းသပ်ကုသပေးနေတဲ့ အိုဂျီညွှန်တာ လိုက်တာပါ။

ဓါတ်ပုံ = ၂၂-၄-၂၀၁၄ နေ့က ယမုန်နာဆေးခန်းမှာခွဲစိတ်ပေးတဲ့ အူအတက်

Dr. တင့်ဆွေ

၂၃-၄-၂၀၁၈