Stroke Myths လေဖြတ်ခြင်းအကြောင်း အယူအဆအလွဲအမှားများ

1. လေဖြတ်ခြင်းဟာ နှလုံးပြဿနာလား

လေဖြတ်ခြင်းအန္တရာယ်သည် နှလုံးသွေးကြောဆိုင်ရာအန္တရာယ်အချက်များနှင့် ဆက်စပ်နေသော်လည်း လေဖြတ်ခြင်းသည် နှလုံးမဟုတ်ဘဲ ဦးနှောက်တွင် ဖြစ်ပွားခြင်းဖြစ်သည်။ လေဖြတ်ခြင်းဟာ ဦးနှောက်တွင်း သွေးကြောများ ပိတ်ဆို့ခြင်း သို့မဟုတ် သွေးကြောများ ပေါက်ပြဲခြင်းကြောင့် ဖြစ်ရတဲ့ ဦးနှောက်ပြဿနာဖြစ်ပြီး နှလုံးကို မဟုတ်ဘဲ၊ အချို့သောလူများသည် လေဖြတ်ခြင်းမဟုတ်ဘဲ နှလုံးသို့သွေးစီးဆင်းမှု ပိတ်ဆို့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်ရသည်။ 

2. လေဖြတ်ခြင်းကို ကာကွယ်၍မရနိုင်သလား

အဖြစ်များဆုံးသောအန္တရာယ်အချက်များမှာ သွေးတိုးရောဂါ၊ ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း၊ ကိုလက်စထရောများခြင်း၊ အဝလွန်ခြင်း၊ ဆီးချိုရောဂါ၊ ဦးခေါင်း သို့မဟုတ် လည်ပင်းတွင် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရခြင်းနှင့် နှလုံးခုန်မမှန်ခြင်းများ ပါဝင်သည်။

ဤအန္တရာယ်အချက်များစွာကို လူနေမှုပုံစံစသည်တို့ဖြင့် ပြုပြင်နိုင်ပါသည်။ လေ့ကျင့်ခန်းမှန်မှန်လုပ်ပြီး ကျန်းမာရေးနဲ့ညီညွတ်တဲ့ အစားအသောက်တွေစားတာက သွေးတိုးရောဂါ၊ ကိုလက်စထရောများတာ၊ အဝလွန်တာနဲ့ ဆီးချိုရောဂါစတဲ့ အန္တရာယ်တွေကို လျှော့ချပေးနိုင်ပါတယ်။

အခြားအန္တရာယ်များတွင် အရက်သောက်ခြင်းနှင့် စိတ်ဖိစီးမှုများပါဝင်သည်။ ဤလူနေမှုပုံစံစဉ်ဆိုင်ရာအချက်များအား လျှော့ချရန် သို့မဟုတ် ဖယ်ရှားရန် လုပ်ဆောင်ခြင်းသည် လူတဦး၏ လေဖြတ်နိုင်ခြေကိုလည်း လျှော့ချနိုင်သည်။ 

၃။ လေဖြတ်ခြင်းသည် မိသားစုမလိုက်ပါ

တံစဉ်ဆဲလ်ရောဂါကဲ့သို့သော ဗီဇတခုတည်းပုံမမှန်သောရောဂါများသည် လူတဦးအား လေဖြတ်နိုင်ခြေကို တိုးစေသည်။

သွေးတိုးရောဂါနှင့် အခြားနှလုံးသွေးကြောဆိုင်ရာ အန္တရာယ်ဖြစ်စေနိုင်သည့် အကြောင်းရင်းများ မြင့်မားစွာ ပါဝင်ခြင်းကြောင့်လည်း လေဖြတ်နိုင်ခြေကို သွယ်ဝိုက်၍ ဖြစ်စေနိုင်သည်။

မိသားစုများသည် ပတ်ဝန်းကျင်နှင့် လူနေမှုပုံစံများကို မျှဝေနိုင်ခြေရှိသောကြောင့်၊ အထူးသဖြင့် မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာအန္တရာယ်အချက်များနှင့် ပေါင်းစပ်သောအခါတွင် ကျန်းမာရေးနှင့်မညီညွတ်သော လူနေမှုပုံစံစသည့်အချက်များသည် မိသားစုဝင်များကြားတွင် လေဖြတ်နိုင်ခြေကို တိုးလာစေပါသည်။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် နှစ်စဉ် လူ ၇၉၅,၀၀၀ ကျော် လေဖြတ်နေပြီး ၆၁၀,၀၀၀ ခန့်သည် ပထမလေဖြတ်ခြင်း ဖြစ်သည်သည်။

၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် လေဖြတ်ခြင်းသည် ကမ္ဘာတဝှမ်း သေဆုံးမှု၏ 11% တွင် သေဆုံးမှု၏ ဒုတိယမြောက် ဖြစ်ခဲ့သည်။

အမျိုးအစားသုံးမျိုးရှိသည်။ ပထမဆုံးနှင့် အဖြစ်အများဆုံး၊ ရောဂါဖြစ်ပွားမှု၏ 87% သည် ischemic ခေါ် သွေးမရ၍လေဖြတ်ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ဦးနှောက်သို့ အောက်ဆီဂျင် ထောက်ပံ့ပေးသော သွေးလွှတ်ကြောများမှတဆင့် သွေးစီးဆင်းမှု ပိတ်ဆို့သွားသောအခါ ဖြစ်ပေါ်သည်။

ဒုတိယအချက်မှာ ဦးနှောက်အတွင်းရှိ သွေးလွှတ်ကြောများ ပေါက်ပြဲခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပွားသော သွေးယိုစီးမှုဖြစ်ပြီး ပတ်ဝန်းကျင်တရှူးများကို ပျက်စီးစေသည်။

တတိယအမျိုးအစား လေဖြတ်ခြင်းမှာ တခါတရံ ministroke အသေးစားလေဖြတ်ခြင်းဟုခေါ်သည်။ ပုံမှန်အားဖြင့် ၅ မိနစ်ထက်မပိုဘဲ ဦးနှောက်သို့ သွေးစီးဆင်းမှုကို ခေတ္တပိတ်ဆို့ထားသည့်အခါ ဖြစ်တတ်ပါသည်။

4. လေဖြတ်ရောဂါလက္ခဏာများ မှတ်မိရန်

လေဖြတ်ခြင်းအတွက် အဖြစ်အများဆုံး လက္ခဏာများမှာ အတိုကောက် F.A.S.T. ဖြစ်သည်။

F မျက်နှာတခြမ်း ထုံလာပြီး မညီမညာသော “အပြုံး” ထွက်လာသောအခါ၊

A လက်တဖက်အားနည်းလာတဲ့အခါ လက်တဖက်က အားနည်းလာတဲ့အခါ ဒါမှမဟုတ် ထုံကျင်လာပြီး မြှောက်လိုက်တဲ့အခါ အောက်ဘက်ကို ဖြည်းညှင်းစွာ ရွေ့လျားလာပါတယ်။

S စကားပြောရခက်ခြင်း၊ သို့မဟုတ် အာလေးကန်သောစကား

T အရေးပါ်အကူအညီ ခေါ်ဖို့ အချိန်ရောက်ပါပြီ။

လေဖြတ်ခြင်း၏ အခြားသော လက္ခဏာရပ်များ

မျက်နှာ၊ လက်၊ ခြေထောက် သို့မဟုတ် ခန္ဓာကိုယ်တဖက်ခြမ်းတွင် ထုံကျင်ခြင်း သို့မဟုတ် အားနည်းခြင်း။

ရှုပ်ထွေးမှုများနှင့် စကားပြောရာတွင် အခက်အခဲရှိလာခြင်း။

မျက်လုံးတဖက် သို့မဟုတ် နှစ်ဖက်စလုံးတွင် မြင်ရန်ခက်ခဲခြင်း။

မူးဝေခြင်း၊ ဟန်ချက်ပျက်ခြင်းနှင့် ညှိနှိုင်းခြင်း အပါအဝင် လမ်းလျှောက်ရန် ခက်ခဲခြင်း။

အကြောင်းရင်းမသိဘဲ ပြင်းထန်သော ခေါင်းကိုက်ခြင်း။

5. လေဖြတ်ခြင်းကို ကုသ၍ရ မရ

လေဖြတ်ခြင်းဟာ နောက်ပြန်မဆုတ်နိုင်ဖြစ်ပြီး ကုသလို့မရနိုင်တဲ့ မှားယွင်းတဲ့ယုံကြည်ချက်ဖြစ်တယ်။ 

သွေးခဲပိတ်ဆေးထိုးခြင်း၊ သွေးခဲဖယ်ရှားခြင်းအတွက် အနည်းအကျဉ်းနည်းဖြင့် ထိုးဖောက်စက် thrombectomy သို့မဟုတ် ခွဲစိတ်မှုဖြင့် လေဖြတ်ခြင်း၏ အရေးပေါ်ကုသမှုသည် အထူးသဖြင့် လူနာများစွာတွင် လေဖြတ်ခြင်း၏ လက္ခဏာရပ်များကို ကုသရန် (ရောဂါလက္ခဏာများစပြီး မိနစ်ပိုင်း သို့မဟုတ် နာရီပိုင်းအတွင်း) ဆေးရုံသို့ စောစီးစွာရောက်ရှိရပါမည်။

ရောဂါလက္ခဏာများ စတင်ခံစားရပြီး ၃ နာရီအတွင်း ရောက်ရှိလာသူများသည် ပုံမှန်အားဖြင့် နောက် ၃ လအကြာတွင် ရောက်ရှိလာသူများထက် မသန်မစွမ်းဖြစ်မှု နည်းပါးကြောင်းလည်း တွေ့ရှိရသည်။

6. လေဖြတ်ခြင်းသည် သက်ကြီးရွယ်အိုများတွင်သာ ဖြစ်သလား

အသက်အရွယ်သည် လေဖြတ်ခြင်းအတွက် သိသာထင်ရှားသော အန္တရာယ်အချက်တခုဖြစ်သည်။ လေဖြတ်နိုင်ခြေသည် အသက် ၅၅ နှစ်တွင် ၁၀ နှစ်တိုင်း နှစ်ဆ တိုးလာပါသည်။ သို့သော်လည်း လေဖြတ်ခြင်းသည် မည်သည့်အသက်အရွယ်တွင်မဆို ဖြစ်ပွားနိုင်သည်။

ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုဒေတာကို ဆန်းစစ်သည့် လေ့လာမှုတခုအရ ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် လေဖြတ်ရောဂါဖြင့် ဆေးရုံတက်နေရသူ ၃၄ ရာခိုင်နှုန်းသည် အသက် ၆၅ နှစ်အောက်ဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။

၂၀၁၃ ခုနှစ် ဆန်းစစ်ချက်တွင် ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် ischemic လေဖြတ်ခြင်းအားလုံး၏ 15% သည် အရွယ်ရောက်ပြီးသူနှင့် ဆယ်ကျော်သက်များတွင် ဖြစ်ပွားသည်။

သွေးတိုးရောဂါ၊ ဆီးချိုရောဂါ၊ အဝလွန်ခြင်း၊ lipid ပုံမမှန်ခြင်းနှင့် ဆေးရွက်ကြီးသုံးစွဲမှု အပါအဝင် လေဖြတ်နိုင်ခြေ အကြောင်းရင်းများသည် ဤအသက်အရွယ်အုပ်စုတွင် အဖြစ်များဆုံး အခြေအနေများထဲတွင် ပါဝင်ကြောင်း သုတေသီများက မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။

7. လေဖြတ်ခြင်းအားလုံးတွင်တွေ့ရသည့် လက္ခဏာများ

လေဖြတ်ခြင်းအားလုံးတွင် လက္ခဏာများမပြဘဲ အချို့သောသုတေသနများက ရောဂါလက္ခဏာမရှိသောလေဖြတ်ခြင်းသည် လက္ခဏာရှိသောသူများထက် ပို၍အဖြစ်များကြောင်း အကြံပြုထားသည်။

လေ့လာမှုတခုအရ ၁၉၈၈ ခုနှစ်တွင် လေဖြတ်ခြင်း ၁၁ သန်းကျော်တွင် 770,000 သည် လက္ခဏာများပြသခဲ့ပြီး ၁၁ သန်းနီးပါးသည် အသံတိတ်သွားကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။

ဤအသံတိတ်လေဖြတ်ခြင်းဟုခေါ်သော အသံတိတ်လေဖြတ်ခြင်းများ၏ ယုံကြည်စိတ်ချရသောရင်းမြစ်သည် MRI စကင်န်များတွင် ပိတ်ဆို့ခြင်း သို့မဟုတ် ပေါက်ပြဲနေသော သွေးကြောများပိတ်ဆို့ပြီးနောက် အမာရွတ်တစ်ရှူးမှ အဖြူရောင်အစက်များအဖြစ် ပေါ်လာသည်။

မကြာခဏဆိုသလို၊ လူနာများသည် ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ မှတ်ဉာဏ်ဆိုင်ရာပြဿနာများနှင့် မူးဝေခြင်းစသည့် လက္ခဏာများအတွက် MRI စကင်န်များကို လက်ခံရရှိသည့်အခါ အသံတိတ်လေဖြတ်ခြင်းများကို ဖော်ထုတ်တွေ့ရှိရပါသည်။

၎င်းတို့သည် လက္ခဏာများမရှိဘဲ ဖြစ်ပေါ်လာသော်လည်း လေဖြတ်ခြင်းကဲ့သို့ ရောဂါလက္ခဏာများကို ကုသသင့်သည်။ အသံတိတ်လေဖြတ်ခြင်းများသည် လူများအား အနာဂတ်တွင် လက္ခဏာရပ်ဖြစ်သော လေဖြတ်ခြင်းအန္တရာယ်ကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။မှတ်ဉာဏ်ကျဆင်းမှုနှင့် ဉာဏ်ရည်ဉာဏ်သွေးကျဆင်းမှုတို့ဖြစ်သည်။

8. Ministroke အသေးစား လေဖြတ်ခြင်းသည် အလွန်အန္တရာယ်များသလား

အန္တရာယ်နည်းတဲ့ အသေးစားလေဖြတ်ခြင်းနဲ့ ဆက်နွှယ်တယ်လို့ တချို့က ယူဆတဲ့အတွက် ministroke ဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို လွဲမှားစွာ အသုံးပြုထားပါတယ်။ ministroke သည် ယာယီ ischemic attack (TIA) ဖြစ်သောကြောင့် အဆိုပါထုတ်ပြန်ချက်သည် မမှန်ပါ။ ဒါဟာ သေးငယ်တဲ့ လေဖြတ်ခြင်းမဟုတ်ပေမယ့် ကြီးမားသောလေဖြတ်ခြင်း ဖြစ်နိုင်တဲ့ ကြိုတင်သတိပေးချက်တခုပါ။ သိသိသာသာလေဖြတ်ခြင်း၊ ရွေ့လျားခြင်း သို့မဟုတ် ဆက်တိုက်ဖြစ်ပေါ်နေခြင်းသည်။ ပြင်းထန်သောလေဖြတ်ခြင်းကို ကာကွယ်ရန် အရေးပေါ်လုပ်ဆောင်မှုနှင့် စီမံခန့်ခွဲမှု လိုအပ်ပါတယ်။

9. လေဖြတ်ခြင်းသည် အမြဲတမ်း လေဖြတ်ခြင်းကို ဖြစ်စေသလား

လေဖြတ်ခြင်းသည် ရေရှည်မသန်မစွမ်းဖြစ်စေသော အဓိကအကြောင်းရင်းတခုဖြစ်သော်လည်း လေဖြတ်ထားသူတိုင်းတွင် လေဖြတ်ခြင်း သို့မဟုတ် အားနည်းခြင်းတို့ကို ခံစားရမည်မဟုတ်ပေ။ အသက် ၆၅ နှစ်နှင့်အထက် လေဖြတ်ခြင်းမှ ထက်ဝက်ကျော်တွင် လေဖြတ်ခြင်းသည် ရွေ့လျားနိုင်မှုကို လျော့ကျစေသည်ဟု သုတေသနပြုထားသည့် အရင်းအမြစ်က ဖော်ပြသည်။

သို့သော်၊ လေဖြတ်ခြင်း၏ရေရှည်အကျိုးသက်ရောက်မှုများသည် ဦးနှောက်တစ်ရှူးထိခိုက်မှုနှင့် ဧရိယာထိခိုက်မှုစသည့်အချက်များစွာအပေါ်တွင် ကွဲပြားသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ဘယ်ဘက်ဦးနှောက်ကို ပျက်စီးစေပြီး ခန္ဓာကိုယ်ညာဘက်ခြမ်းကို ထိခိုက်နိုင်ပါတယ်။

လေဖြတ်ခြင်းသည် ဦးနှောက်၏ ဘယ်ဘက်ခြမ်းတွင် ဖြစ်ပွားပါက၊ သက်ရောက်မှုများ ပါဝင်နိုင်သည်။

ခန္ဓာကိုယ်ညာဘက်ခြမ်းတွင် လေဖြတ်ခြင်း။

စကားပြောနှင့်ဘာသာစကားပြဿနာများ

နှေးကွေးပြီး သတိကြီးစွာ ပြုမူခြင်း။

မှတ်ဉာဏ်ဆုံးရှုံးမှု။

ဦးနှောက်၏ ညာဘက်ခြမ်းကို ထိခိုက်စေပါက၊ ဤတကြိမ်တွင် ခန္ဓာကိုယ်၏ ဘယ်ဘက်ခြမ်းတွင် သွက်ချာပါဒ ဖြစ်နိုင်သည်။ အခြားသက်ရောက်မှုများ ပါဝင်နိုင်သည်။

အမြင်အာရုံပြဿနာများ

လျင်မြန်ပြီး စူးစမ်းလိုသောအပြုအမူ

မှတ်ဉာဏ်ဆုံးရှုံးမှု။

10. လေဖြတ်ခြင်း ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာမှု မြန်ဆန်သလား

လေဖြတ်ခြင်းမှ ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာရန် လနှင့်ချီကြာနိုင်သော်လည်း နှစ်များမဟုတ်ပါက၊ သို့သော် အများအပြားသည် အပြည့်အဝ ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာမည်မဟုတ်ပေ။ American Stroke Association လေဖြတ်ခြင်းမှ လွတ်မြောက်သူများထဲတွင် 10% သည် ပြီးပြည့်စုံလုနီးပါး ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာမည်ဖြစ်သည်။

အခြား 10% သည် ရေရှည် အထောက်အကူပြု စောင့်ရှောက်မှု လိုအပ်မည် ဖြစ်သည်။

25% သည် အသေးစားချို့ယွင်းချက်ဖြင့် ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာမည်ဖြစ်သည်။

40% သည် အလယ်အလတ်မှ ပြင်းထန်သော ချို့ယွင်းချက် ခံစားရလိမ့်မည်။

သည် လေဖြတ်ခြင်းစတင်ပြီးနောက် ၂-၃ လကြားတွင် အရေးကြီးသောအချိန်ပြတင်းပေါက်ရှိကြောင်း အကြံပြုထားသည်၊ ထိုကာလအတွင်း ပြင်းထန်သောမော်တာ(ကြွက်သားစနစ်) ပြန်လည်ထူထောင်ရေးသည် ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာရန် အလားအလာပိုများပါသည်။ အချို့က ဤကာလအတွင်း သူ့အလိုလို ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာနိုင်သည်။

ဤကာလကိုကျော်လွန်၍ ၆ လသတ်မှတ်ထားသော ကျော်လွန်သွားပါက သိသိသာသာ နှေးကွေးဖွယ်ရှိသော်လည်း တိုးတက်မှုများသည် ဖြစ်နိုင်ချေရှိသေးသည်။

မြန်မာပြည်သားတွေ ဘယ်မှာနေနေ လေဖြတ်ခြင်းမှ ကင်းဝေးကြပါစေသတည်း။

အမြန်ဘာသာပြန်ရာဖြစ်လို့ အချိန်ရမှာ စာရေးတာကို ချောပါဦးမည်။

ဒေါက်တာတင့်ဆွေ